Shkencëtarët zbulojnë nivele të rrezikshme të “kimikateve të përhershme” ose PFAS në një në pesë fëmijë. Këto janë kimikate që gjenden në produktet e përditshme si veshjet, paketimet e ushqimeve të shpejta, pëlhura mobiljesh, kozmetikë, bojëra dhe enë gatimi që nuk ngjiten dhe fajësohen për probleme shëndetësore si dëmtimi i mëlçisë, sëmundjet e tiroides, obeziteti, problemet e fertilitetit dhe kanceri.
Si pjesë e “Studimit të rritjes së Bergenit 2” nga viti 2016, studiuesit në Universitetin e Bergenit mblodhën mostra gjaku nga fëmijët e moshës 6-16 vjeç për analizat e PFAS. Testet zbuluan 11 nga 19 kimikatet PFAS të hulumtuara në mostrat e serumit, katër prej të cilave ishin të pranishme në të gjithë fëmijët.
Në përgjithësi, 19% e fëmijëve kishin nivele PFAS mbi kufijtë e sigurisë të vendosura nga Komiteti Gjerman i Biomonitorimit Njerëzor, gjë që tregon një rrezik të mundshëm të efekteve të pafavorshme shëndetësore. Shumica e PFAS-ve të analizuara u zbuluan në nivele dukshëm më të larta tek djemtë sesa tek vajzat, si dhe tek fëmijët nën 12 vjeç krahasuar me moshat më të mëdha, gjë që mund të shpjegohet nga ndryshimet që lidhen me rritjen dhe maturimin, sipas studiuesve.
Gjetjet, të publikuara në Gazetën Ndërkombëtare të Higjienës dhe Shëndetit Mjedisor, janë në përputhje me rezultatet nga studime të tjera evropiane dhe norvegjeze, komentoi ekipi hulumtues.
Cilat janë kimikatet e përhershme
Sipas Agjencisë Evropiane të Kimikateve (EOXA), substancat e alkiluara të perfluorinuara dhe të polifluoruara ose PFAS janë kimikate të prodhuara nga njeriu që përdoren gjerësisht në industri dhe prodhimin e mallrave të konsumit dhe gjenden në ujërat e shiut dhe nëntokësor dhe në ujin e pijshëm, ndërsa disa prej tyre Sipas studimeve të biomonitorimit, ato janë zbuluar në gjakun e qytetarëve evropianë dhe amerikanë.
Sipas bazës përkatëse globale të të dhënave të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD), ka më shumë se 4700 substanca PFAS, me një veti të përbashkët me qëndrueshmëri shumë të lartë.
Ata quhen “të përhershëm” sepse nuk shpërbëhen në mjedis, por ndotin ushqimin, ushqimin e kafshëve dhe ujin e pijshëm, pavarësisht nga lloji i përdorimit të tyre. Siç u tha “edhe sikur të ndalonim së prodhuari nesër, ato do të gjendeshin përsëri në brezat e ardhshëm, pasi kanë kohën më të gjatë të qëndrimit në mjedis nga të gjitha kimikatet e tjera artificiale”.
Kimikatet PFAS janë përdorur që nga vitet 1940 dhe, për shkak se ato nuk shpërbëhen, janë grumbulluar në mjedis dhe në trupat e njerëzve dhe kafshëve me efekte serioze shëndetësore si nivele të larta të kolesterolit, sistem të dobësuar imunitar, kancer të veshkave dhe testikujve, dhe dëmtimi i mëlçisë.
Për fëmijët në veçanti, kimikatet PFAS janë shoqëruar me reduktimin e përgjigjes së fëmijëve ndaj vaksinave, peshën e ulët të lindjes, pubertetin e hershëm, obezitetin e mëvonshëm dhe disa lloje kanceri ndër të tjera. Reduktimi i reagimit të fëmijëve ndaj vaksinimeve ishte baza për kufirin e sigurisë të vendosur nga Autoriteti Evropian i Sigurisë Ushqimore (EFSA) në vitin 2020, ndërkohë që sot vendet evropiane po punojnë së bashku për të kufizuar prodhimin dhe përdorimin e të gjitha PFAS në Evropë.
